Τετάρτη 9 Φεβρουαρίου 2011

Μ. ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ, ΜΟΝΟ ΓΙΑΤΙ Μ' ΑΓΑΠΗΣΕΣ


Y ¤ ª ª ª © © ©  ♥ ♥ ♥ ©©©©© ª ª Y ¤ ¤ Y

ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ


ΜΟΝΟ ΓΙΑΤΙ     Μ’ ΑΓΑΠΗΣΕΣ


 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:

`         Το ποίημα μοιάζει με ερωτική επιστολή.
`         Η ποιήτρια χρησιμοποιεί β΄ ενικό πρόσωπο. Απευθύνεται σ’ έναν αόρατο/απόντα αποδέκτη.
`         Γενικά, διαπνέεται από αισιοδοξία, η οποία αποπνέει από το ερωτικό συναίσθημα που της εμπνέει το πρόσωπο, στο οποίο αφιερώνει το ποίημα.
`         Όμως, επειδή ο έρωτας στον οποίο αναφέρεται ανήκει στο χρόνο παρελθόντα, στον τόνο της υπάρχει μια μορφή νοσταλγικής μελαγχολίας και το ύφος της χαρακτηρίζεται ως νοσταλγικό, με έντονη ερωτική διάθεση και συγκινησιακή φόρτιση (στοιχεία λυρισμού και αυθορμητισμού)..
`         Απευθύνεται στον εραστή της, με τον οποίο, προφανώς, δεν είναι πια μαζί. Αυτό φαίνεται κυρίως από τη χρήση χρόνου αορίστου στο ρήμα «αγάπησες».
`         Σε κάθε στροφή υπάρχει σχήμα κύκλου, δηλαδή ο 1ος και ο τελευταίος στίχος είναι ίδιοι.
`         Στην 1η και την τελευταία στροφή υπάρχει μια εκφραστική, αλλά όχι νοηματική διαφοροποίηση.
`         Η αποκάλυψη των συναισθημάτων της πραγματοποιείται μέσω κλιμάκωσης.
`         Ο τίτλος αποτελεί και το βασικό μοτίβο του ποιήματος. Ειδικά η λέξη «μόνο», που επαναλαμβάνεται τακτικά, περιορίζει τη δημιουργική της δραστηριότητα στον έρωτα, ο οποίος αποτέλεσε πηγή έμπνευσης.
`         Το ποίημα ανήκει στα «Ποιήματα για την Ποίηση», γιατί εκφράζει άμεσα έναν παράγοντα που αποτελεί πηγή καλλιτεχνικής επιθυμίας, τον έρωτα.
ΓΛΩΣΣΑ: απλή δημοτική
ΥΦΟΣ: λυρικό, εξομολογητικό, νοσταλγικό, τρυφερό, με έντονη ερωτική διάθεση
ΣΤΙΧΟΣ: ιαμβικός, αλλά ο αριθμός των συλλαβών δεν είναι ο ίδιος σε κάθε στίχο. Αυτό πιθανώς να δείχνει κάποια προχειρότητα. Υπάρχει ομοιοκαταληξία ζευγαρωτή, αλλά ο ρυθμός και η μουσικότητα εξασφαλίζονται με τις επαναφορές μεταξύ του 1ου και του τελευταίου στίχου της κάθε στροφής.
ΣΤΟΧΟΣ: να εκφράσει η ποιήτρια τον εσωτερικό της κόσμο και να εκτονώσει το ερωτικό της συναίσθημα.

ΑΝΑΛΥΣΗ:

1η ΣΤΡΟΦΗ

ΣΤ. 1 : χαρακτηρίζει το δημιούργημά της τραγούδι – προσδιορίζει την πηγή της έμπνευσής της.
ΣΤ. 2 : καθιστά προφανές πως αναφέρεται σε ερωτική ιστορία που έχει λήξει (« στα περασμένα χρόνια»)
ΣΤ. 3 – 4 : αναφέρεται με λυρισμό στις εποχές του έτους – σύνηθες μοτίβο στη λυρική – ερωτική ποίηση. Συγκεκριμένα:
*        ήλιος : δηλώνει καλοκαίρι
*        καλοκαιριού προμάντεμα : άνοιξη
*        βροχή : φθινόπωρο
*        χιόνια : χειμώνας.
Αρχίζει την αναφορά στις 4 εποχές, με αφετηρία το καλοκαίρι. Πιθανόν τότε να δημιουργήθηκε η σχέση, να άρχισε ο έρωτας.
Ταυτόχρονα, με την αναφορά και στις 4 εποχές του έτους, δηλώνει πως ο έρωτας συμβαίνει σε κάθε στιγμή της ζωής του ανθρώπου. Υποδηλώνεται διάρκεια και συνέχεια. Η σχέση μπορεί να λήξει, τα συναισθήματα εξακολουθούν.

2η ΣΤΡΟΦΗ
Δίνεται μια εικόνα απτική. Προσδιορίζεται η σαρκική πτυχή της σχέσης. Το αόριστο «αγάπησες» της προηγούμενης στροφής παίρνει τη συγκεκριμένη μορφή ερωτικών εκδηλώσεων σε σαρκικό επίπεδο.

ΣΤ. 8 : παρουσιάζει την αγάπη να τη σιαμορφώνει εξωτερικά, να την καθιστά όμορφη.

ΣΤ. 9 : μέσα από μια μεταφορική έκφραση δηλώνεται πως ο απόηχος της ερωτικής συγκίνησης διατηρείται ακόμα μέσα της.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Η απτική εικόνα της σαρκικής επαφής καθιστά τον έρωτα πραγματικό, δηλώνει την ύπαρξη σχέσης μεταξύ των δύο προσώπων, δηλώνει ανατπόκριση, αμοιβαιότητα και όχι έναν έρωτα που περιορίστηκε σε επίπεδο ιδεαλιστικό, πλατωνικό, αποκύημα της φαντασίας της.

3η ΣΤΡΟΦΗ

Οπτική εικόνα

ΣΤ. 11 : εκφράζει την αμοιβαιότητα, την ανταπόκριση, από την πλευρά του εραστή.

ΣΤ. 12 : μέσα από τη μεταφορά, το βλέμμα παρουσιάζεται ως φορέας και εκφραστής του εσωτερικού κόσμου (κοινός τόπος). Εξάλλου, τα μάτια είναι τα πρώτα μέλη του σώματος που παίρνουν μέρος στο ερωτικό παιχνίδι.
ΣΤ. 13 – 14 : ο έρωτας παρουσιάζεται να διαμορφώνει τον εσωτερικό της κόσμο, μέσω του βλέμματος – ενώ προηγουμένως διαμόρφωσε την εξωτερική της εμφάνιση, μέσα από τη σαρκική επαφή. Τώρα, φτάνει ως τα μύχια της ύπαρξής της η ματιά του εραστή και την κάνει να συνειδητοποιεί πως υπάρχει. Επίσης, τη βοηθά να αντιληφθεί και το μεγαλείο της ύπαρξής της. Ο θαυμασμός που εκφράζει το βλέμμα του εραστή συντελεί στο να νιώσει η ίδια σημαντική και υπαρκτή, της δίνει οντότητα και μεγαλείο.

4η ΣΤΡΟΦΗ
ΣΤ. 16 – 17 : προσδιορίζει τον έρωτα ως το λόγο της φυσικής της ύπαρξης. Το ρήμα «γεννήθηκα» παρουσιάζει, όμως, αμφισημία και μπορεί να δηλώνει την αφύπνιση του εσωτερικού κόσμου, τον προορισμό του ανθρώπου ή, κυριολεκτικά, την έναρξη της φυσικής ύπαρξης.
ΣΤ. 18 : χωρίς έρωτα, ο άνθρωπος δεν ολοκληρώνεται, γιατί είναι στη φύση του, αλλά και δεν μπορεί να αντιληφθεί την ομορφιά της ζωής (άχαρη).
ΣΤ. 19 : για την ίδια την ποιήτρια, ο έρωτας λειτούργησε έτσι, ώστε να τη διαφοροποιήσει από τους υπόλοιπους ανθρώπους που δεν τον γεύτηκαν. Αφενός την οδήγησε στην εσωτερικ΄γ ολοκλήρωση, καθιστώντας την ευτυχισμένη και πλήρη, αφετέρου την κατέστησε ποιήτρια, της χάρισε, δηλαδή, μια ιδιότητα που δεν ανήκει στους πολλούς.
5η ΣΤΡΟΦΗ
ΣΤ. 21 : χαρακτηρίζει την αγάπη που της χαρίστηκε με τον επιρρηματικό προσδιορισμό «ωραία», για να δηλώσει ότι την αντιμετωπίζει χωρίς πικρία, παρόλο που έχει τελειώσει, εφόσον είχε την ιδιότητα του «ωραίου», δηλαδή την ικανοποιούσε, την ευχαριστούσε, της άρεσε.
ΣΤ. 22 : η αγάπη στάθηκε για την ποιήτρια λόγος για να ζει.
ΣΤ. 22 – 23 : «να πληθαίνω τα ονείρατά σου» : σκοπός της ζωής της ήταν η ανταπόδοση της ευεργεσίας που της προσέφερε ο αγαπημένος της, με τον έρωτά του.
ΣΤ. 23: «ωραίε» : τον προσφωνεί με αυτόν τον τρόπο, παρουσιάζοντάς τον εξιδανικευμένο, για την ίδια.
«που βασίλεψες» : αποκαλύπτεται η αιτία που κατέστησε τον έρωτα παρελθόντα: ο θάνατος. Με μεταφορική έκφραση και ευφημισμό, αναφέρεται στο θάνατο του αγαπημένου της.
ΣΤ. 24 : εφόσον ο μοναδικός λόγος για τον οποίο έζησε δεν υφίσταται πλέον, η ποιήτρια ακολουθεί τον αγαπημένο της και οδηγείται οικειοθεκώς στο θάνατο.

ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΣΤΙΧΩΝ 22 – 24: «έζησα – πεθαίνω»
Σχολιασμός:

Με το ρήμα «έζησα» η αγάπη παρουσιάζεται ως φορέας της ολοκλήρωσης, η οποία χαρακτηρίζει τη ζωή της και της προσδίδει μεστότητα.
Με το ρήμα «πεθαίνω» φτάνει στο τέλος, στη λήξη της ζωής, στο θάνατο, ο οποίος είναι γλυκός, αφού η ζωή που προηγήθηκε ήταν μεστή και πλήρης, εξαιτίας του έρωτα.
Το ποίημα γράφτηκε το 1928, τη χρονιά που αυτοκτόνησε ο Καρυωτάκης, με τον οποίο η Πολυδούρη είχε ερωτική σχέση.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ.

1.      Στο ποίημα «Εμένα τα τραγούδια μου ήταν μόνο για Κείνον» είναι φανερό πως η ποιήτρια καταγράφει ως πηγή της έμπνευσής της τον έρωτα που αισθάνεται για συγκεκριμένο πρόσωπο, για τον Κώστα Καρυωτάκη. Αναφέρει πως εμπνέεται και γράφει μόνο για Κείνον, γιατί μόνο αυτό το συναίσθημα, ο έρωτας γι’ αυτόν, τη φορτίζει και την ωθεί στην ποιητική δημιουργία.
Στο εξεταζόμενο ποίημα, απευθύνεται πάλι σε συγκεκριμένο πρόσωπο, στον ίδιο άνδρα, με τον οποίο είναι ερωτευμένη. Ο λόγος ύπαρξής της είναι η αγάπη του. Ομοίως, η αιτία της ποιητικής δημιουργίας. Επομένως, και εδώ ο έρωτας εμφανίζεται ως πηγή έμπνευσης.
Το ποίημα «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες» γράφτηκε τη χρονιά του θανάτου του Καρυωτάκη. Το άλλο ποίημα είναι ένα από τα τελευταία της. Η χρήση χρόνου παρατατικού - «ήταν» - μας βοηθά να αντιληφθούμε πως το αντικείμενο του έρωτά της δεν υπάρχει πιά, άρα πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο.
Εν ολίγοις, και στο εξεταζόμενο ποίημα και στο απόσπασμα που παρατίθεται, ο έρωτας είναι η μόνη πηγή έμπνευσης για την ποιήτρια. Η χρήση του επιρρήματος «μόνο» και στα δυο ποιήματα τονίζει πως τίποτε άλλο δεν την ενέπνευσε, πέρα από τον έρωτα για τον Καρυωτάκη.

2.      Κατ’ αρχάς, στην αρχή του ποιήματος, η ποιήτρια χαρακτηρίζει το δημιούργημά της «τραγούδι», αφού χρησιμοποιεί το ρήμα «τραγουδώ».
Αυτός ο χαρακτηρισμός προσδιορίζει και τη μετρική μορφή του ποιήματος, στην οποία απαντώνται στοιχεία που συναντούμε σε στίχους, οι οποίοι προορίζονται για μελοποίηση, για να γίνουν τραγούδι.
Έτσι, χρησιμοποιείται ιαμβικό μέτρο, στίχοι δωδεκασύλλαβοι και επτασύλλαβοι και σε μερικά σημεία εντεκασύλλαβοι, ομοπιοκαταληξία και επανάληψη του 1ου στίχου κάθε στροφής στον τελευταίο, έτσι ώστε να λειτουργεί ως επωδός.
Επομένως, η μετρική μορφή υπηρετεί το ποιητικό αποτέλεσμα, εφόσον δίνει στο ποίημα τη μορφή τραγουδιού, ικανοποιώντας την πρόθεση της δημιουργού να τραγουδήσει, δηλαδή να υμνήσει τον έρωτα.

3.      Η συγκεκριμένη ποιητική επιλογή που υπερασπίζεται η ποιήτρια είναι η ποίηση με ερωτικό περιεχόμενο.
Το είδος στο οποίο προσιδιάζει αυτή η επιλογή είναι η λυρική – ερωτική ποίηση.

4.      Υπέρτατη αξία για την Πολυδούρη είναι ο έρωτας, ο οποίος, για την ίδια, αποτελεί μοναδική αιτία ύπαρξης και δημιουργίας, μέσο που την οδηγεί στην πληρότητα, φορέας ολοκλήρωσης, που προσδίδει μεστότητα και νόημα στη ζωή, που λειτουργεί παρωθητικά προς τη δημιουργία και καθιστά ακόμα και τον θάνατο γλυκό.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:

Το ποίημα ανήκει στα «Ποιήματα για την ποίηση», γιατί παρουσιάζει την πηγή της ποιητικής δημιουργίας, την έμπνευση που οδηγεί στη σύνθεση ποιητικού έργου και που, στην προκειμένη περίπτωση, είναι το ερωτικό συναίσθημα.  



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου